Hãy cùng My Quy Nhơn tìm hiểu những làng nghề nổi bật nhất tại Bình Định trong bài viết này nhé!

Làng nghề nón ngựa Phú Gia

Làng nghề nón ngựa Phú Gia nằm tại thôn Phú Gia, xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, nổi tiếng với sản phẩm nón ngựa, được xem là "kiệt tác" trong các loại nón lá. Đây là một sản phẩm thủ công độc đáo, mang đậm nét văn hóa và lịch sử qua nhiều thế kỷ, từ thời vua Quang Trung cho đến ngày nay.

Theo dân gian, nón ngựa thời Tây Sơn chỉ dành cho những người thuộc tầng lớp quý tộc và các quan chức và được sử dụng khi cưỡi ngựa. Sản phẩm này còn biểu tượng cho sức mạnh và sự uy nghiêm của tinh thần võ thuật Bình Định, gợi nhớ về đội quân thần tốc Tây Sơn.

Quá trình sản xuất nón ngựa bao gồm 10 công đoạn khác nhau, từ việc tạo sườn cho đến thêu trang trí và kết lá. Hoa văn trên nón ngựa thường mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam với các hình ảnh như đám mây, long ly quy phụng, hoa sen hay bầu rượu.

Người thợ làm nón cần có sự tinh tế và khéo léo để đảm bảo mỗi khâu đều hoàn thiện. Nguyên liệu chủ yếu làm nón là lá kè (lá cọ) tự nhiên trong rừng Bình Định cùng với ống giang và rễ dứa. Lá kè được chọn không quá già hay quá non, sau đó được phơi nắng và sương để đạt độ mềm dẻo cần thiết, rễ dứa cần được chọn từ những cây đã nằm trong đất 2-3 năm để đảm bảo độ bền và đàn hồi tốt.

Vào tháng 9 năm 2024, làng nghề nón ngựa Phú Gia được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu niềm tự hào không chỉ của người dân Phú Gia mà còn của tỉnh Bình Định. Sản phẩm nón ngựa không chỉ là dấu ấn của sự hình thành và phát triển của vùng đất này mà còn chứa đựng giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc của cộng đồng.

Với những đặc trưng độc đáo, làng nón ngựa Phú Gia ngày càng trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Làng nghề truyền thống rượu Bàu đá Nhơn Lộc

Làng nghề truyền thống rượu Bàu Đá nằm ở xã Nhơn Lộc, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định, từ lâu đã trở thành niềm tự hào với sản phẩm rượu Bàu Đá nổi tiếng. Rượu này có nguồn gốc từ xóm Bàu Đá, thôn Cù Lâm và được các gia đình trong vùng duy trì như một nghề truyền thống.

Người dân địa phương cho rằng chất lượng đặc biệt của rượu Bàu Đá đến từ nguồn nước tinh khiết tại bàu nước, nơi tập hợp những mạch nước ngầm từ các dãy núi xung quanh. Chính điều này đã tạo nên vị thơm cay nồng nàn đặc trưng của loại rượu này.

Điểm đặc biệt của rượu Bàu Đá không chỉ nằm ở nguyên liệu mà còn ở quy trình sản xuất hoàn toàn thủ công. Theo những người nấu rượu lâu năm, gạo trì được chọn để nấu, mỗi lần chỉ khoảng 5kg và mất đúng 6 giờ để chưng cất ra khoảng 2,5-3 lít rượu.

Làng nghề tiện gỗ mỹ nghệ Nhạn Tháp, Nhơn Hậu

Làng nghề tiện gỗ mỹ nghệ Nhạn Tháp thuộc xã Nhơn Hậu, nổi tiếng với nghề tiện gỗ truyền thống. Trước đây, làng chỉ sản xuất các chi tiết đơn giản như chân bàn ghế, trụ tủ tròn và đèn thờ. Sau khi cơ chế bao cấp kết thúc, một số thợ trẻ đã mở rộng thị trường bằng cách giới thiệu các sản phẩm gỗ tiện thủ công như đồ chơi trẻ em và vật dụng trang trí đơn giản như gạt tàn, quả địa cầu, bộ bình trà… Những sản phẩm này đã thu hút sự quan tâm của các khu du lịch.

Ngày nay, các sản phẩm của làng tiện gỗ Nhạn Tháp không chỉ nổi bật nhờ vào chất lượng và sự tinh tế mà còn bởi chúng mang đậm nét văn hóa Bình Định. Sản phẩm của làng không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong khu vực và các tỉnh lân cận, mà còn xuất khẩu sang các thị trường quốc tế như Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản.

Gốm Vân Sơn không phải là những tác phẩm cầu kỳ, tinh xảo, mà chính sự mộc mạc, chân chất lại tạo nên nét đẹp độc đáo, góp phần làm phong phú thêm bề dày văn hóa cho vùng đất này.

Làng nghề bánh tráng Trường Cửu

Làng Bánh tráng Trường Cửu tọa lạc tại thôn Trường Cửu, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn. Với danh hiệu làng bánh tráng hàng đầu, Trường Cửu không chỉ sản xuất bánh tráng trắng mỏng như những loại phổ biến ở các chợ, mà còn chế biến những chiếc bánh dày với màu sắc đa dạng, từ đen đến vàng, tùy thuộc vào loại mè được thêm vào.

Theo lời kể của người dân, Trường Cửu đã có lịch sử hình thành từ hàng trăm năm trước. Lúc đầu, chỉ có một vài hộ gia đình làm bánh nhưng họ đã cung cấp sản phẩm cho cả xã và thị xã. Danh tiếng về bánh tráng Trường Cửu dần dần lan rộng, đến nay, khi nhắc đến cái tên này, người ta lập tức liên tưởng đến món bánh đặc trưng.

Bánh tráng Trường Cửu được làm từ loại gạo dẻo thơm, rất được ưa chuộng. Để làm ra những chiếc bánh ngon, bước chọn gạo là vô cùng quan trọng. Để bánh có độ dẻo và thơm, người ta thường thêm bột mì vào bột và rắc một lượng mè vừa đủ lên bề mặt. Khi đổ bột lên khuôn, người làm phải khéo léo lắc đều tay để đảm bảo bánh tròn, đẹp, không bị dày mỏng không đồng đều.

Khi đến Bình Định, nếu có dịp ghé thăm Làng bánh tráng Trường Cửu, du khách sẽ được trải nghiệm quy trình làm bánh tráng tỉ mỉ và thú vị, mang đến những phút giây đáng nhớ.

Làng nghề bún song thằn An Thái

Làng nghề bún Song Thằn An Thái tọa lạc ở phía Bắc thôn An Thái, xã Nhơn Phúc, thị xã An Nhơn. Tại đây, mọi công đoạn chế biến đều diễn ra thủ công. Những người thợ thức dậy từ sáng sớm, nhóm lửa, xay bột, nhào bột và tiến hành làm bún để phơi khô. Đặc biệt, bún Song Thằn được làm từ đậu xanh, trong khi các loại bún khác thường sử dụng bột gạo.

Theo những nghệ nhân lành nghề, quy trình làm bún Song Thằn rất tỉ mỉ. Đậu xanh được xay và lọc nước nhiều lần cho đến khi tạo ra bột đậu xanh tinh khiết với màu trắng sáng, sau đó mới được dùng để làm bún. Tỷ lệ hao hụt nguyên liệu khá lớn: 5 kg đậu xanh chỉ cho ra 1,2 kg bột đậu và từ đó chỉ sản xuất được 1 kg bún Song Thằn khô. Bún Song Thằn nổi tiếng với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao.

Các thợ làm bún tại làng nghề phải ngồi bên bếp lửa trấu đỏ liên tục, để những vắt bún được tạo ra đặt lên phên và phơi khô trên các phên lớn. Sau khi khô, bún sẽ được đóng gói để bảo quản và phân phối đi khắp nơi.

Khi đến thăm làng nghề, du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm quy trình sản xuất bún và bánh tráng đặc trưng bằng phương pháp thủ công. Đặc biệt, việc thưởng thức bún Song Thằn ngay tại quê hương của nó sẽ mang lại cho du khách những trải nghiệm thú vị và khó quên.

Làng nghề dệt chiếu cói Hoài Châu Bắc

Làng nghề dệt chiếu cói Hoài Châu Bắc, thuộc huyện Hoài Nhơn, là một làng nghề truyền thống với tuổi đời hơn 300 năm. Nơi đây nổi tiếng với hai dòng sản phẩm chiếu chính: chiếu trơn và chiếu hoa. Chiếu trơn được làm từ cói trắng, mang phong cách giản dị và mộc mạc, trong khi chiếu hoa lại nổi bật với các hoa văn tinh tế, kết hợp giữa cói trắng và cói nhuộm màu, thậm chí có thể tạo hoa văn theo yêu cầu riêng của khách hàng.

Trong những năm qua, làng nghề dệt chiếu cói tại Hoài Nhơn đã có bước phát triển mạnh mẽ, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Đông Âu, Đông Nam Á và các tỉnh thành ở miền Trung, Tây Nguyên. Điều này đã tạo cơ hội việc làm, nâng cao thu nhập và góp phần cải thiện đời sống của người dân địa phương.

Dù thị trường ngày nay có nhiều sự lựa chọn về chiếu với đa dạng mẫu mã và chất liệu, nhưng các sản phẩm chiếu cói truyền thống của Hoài Nhơn vẫn giữ được giá trị riêng biệt. Không chỉ mang tính hữu dụng, những chiếc chiếu này còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc, là di sản mà thế hệ cha ông đã để lại cho vùng đất võ Bình Định, nơi không chỉ nổi tiếng với sức mạnh mà còn với truyền thống văn hóa lâu đời.

Mỗi làng nghề tại Bình Định không chỉ là nơi lưu giữ giá trị văn hóa lâu đời mà còn là một điểm đến đầy thú vị cho du khách. Nếu bạn có dịp ghé thăm Bình Định, thì đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá những nét đẹp độc đáo để cảm nhận sâu sắc hơn về bản sắc văn hóa của con người và vùng đất này nhé!